Aleksander Gwagnin : kronika o państwie ruskim i kronika o ziemi tatarskiej

Posted pon., 2021-01-25 23:16

Kronika Wielkiego Księstwa Moskiewskiego oraz Kronika o ziemi tatarskiej stanowią dwa fragmenty większego dzieła zatytułowanego: Kronika Sarmacjej Europskiej, w której się zamyka Królestwo Polskie ze wszystkiemi Państwy, Xięstwy y Prowincyami swemi, tudzież też Wielkie Xięstwo Litew:, Ruskie, Żmudzkie, Inflantskie, Moskiewskie i część Tatarów, przez Aleksandra Gwagnina z Werony, Hrabię Pałacu Laterańskiego, Rycerza pasowanego y Rotmistrza Jego K. M., pierwey roku 1578 po łacinie wydana. A teraz zaś z przyczynieniem tych królów, których w łacińskiej nie masz: Tudzież królestw i państw, insuł, ziem i prowincjej ku tej Sarmacjej przyległych, jako Grecjej, ziem Słowieńskich, Wołoskiej, Panoniej, Bohemiej, Germaniej, Daniej, Szwecjej, Gotiej, etc. Przez tegoż Authora z wielką pilnością rozdziałami na X Ksiąg króciuchno zebrana. A przez Marcina Paszkowskiego, za staraniem Authorowym z łacińskiego na polskie przełożona. W Krakowie, w Drukarniej Mikołąja Loba, Roku Pańskiego 1611.

Do tej reedycji został wykorzystany egzemplarz pochodzący ze zbiorów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, sygn. XVII. 15.405, uzupełniony dalszymi egzemplarzami (sygn. XVII. 15.406, XVII. 19231) z uwagi na występujące drobne ubytki tekstu, a następnie porównany z drugim wydaniem tego dzieła w Zbiorze dziejopisów Polskich w czterech tomach zawartym, Kronika Sarmacyi Europskiej Aleksandra Gwagnina…, w drukarni J. K. Mci y Rzeczypospolitej u XX. Societatis Jesu, Roku Pańskiego 1768, (s. 469–576)645. Z tych dziesięciu kronik w obecnej edycji znalazły się jedynie dwie: Kronika o ziemi ruskiej oraz Kronika o ziemi tatarskiej. Tekst obu tych kronik został przygotowany według ogólnie obowiązujących zasad edycji źródeł staropolskich odnoszących się do dzieł popularnonaukowych. W związku z tym uwspółcześniona została pisownia dużych i małych liter, przy wprowadzeniu odstępstwa w przypadku form grzecznościowych, np. J. K. Mć, Cesarz Chrześcijański, mój Miłościwy Pan itp. Według tych samych zasad została uporządkowana łączna i rozdzielna pisownia wyrazów oraz interpunkcja. W przypadku osobliwości językowych w zakresie wymowy zachowano dawną formę, jak np. Moskwa, Moskwicin na określenie państwa, mieszkańca, miasta, a nawet wojska, co nie miało znaczenia pejoratywnego. Bez zmian pozostawiono różne określenia, z pewnymi wyjątkami. Dotyczy to niekonsekwentnych zapisów, abo – albo, braciej – braci, duńscy – dońscy (Kozacy); wielokrotnie od tej zasady odstąpiono, gdy chodziło o zachowanie autentyczności przekazu oryginału, przy niekonsekwentnym zapisie: np. Szwecja, Finlandia, ale Szwecyja, Finlandyja, Grecyja, Azyja, liflandski zamiast inflancki, Rzezan – zamiast Riazań, manaster – zamiast monastyr itp. Wszystko to zostało objaśnione w przypisach. Także forma zdań, daleka od poprawności językowej, musiała zostać zmieniona, jako niezrozumiała dla współczesnego czytelnika. Jednakże uczyniono to w takim stopniu, aby nie zmieniać znaczenia tego przekazu. W większości przypadków zmodernizowana została pisownia nazw i nazwisk w języku rosyjskim, często podawanych niedokładne, jak np. Sijski monaster, zapisany jako Świński monastyr, Hodunow, zamiast Godunow, Otrepiow – Otrepiew. Większość tych osobliwości pisowni starano się pozostawić niezmienione w imię szacunku dla źródła. Niektóre niedokładności musiały pozostać nieobjaśnione w przypisach, głównie te, które nie posiadały większego znaczenia dla zrozumienia ogólnego przekazu. Niektóre wyrażenia występujące w Kronice, jak np.

*****

?Tytuł: Aleksander Gwagnin : kronika o państwie ruskim i kronika o ziemi tatarskiej

?Wydał i posłowiem zaopatrzył: Janusz Byliński

Recenzent: Marceli Kosman

Wydawca: Wydawnictwo eBooki.com.pl

Identyfikator: ISBN 978-83-65653-34-5

Miejsce wydania: Wrocław

Data wydania: 2018

Prawa: Janusz Byliński

Korekta i redakcja: Ewa Gałyga-Michowska

Projekt i wykonanie okładki: Andrzej Malenda

Skład i opracowanie techniczne: Magdalena Gad eBooki.com.pl