Autonomia jednostki w międzynarodowym prawie biomedycznym

Posted wt., 2019-04-23 14:08

Celem monografii zatytułowanej „Autonomia jednostki w międzynarodowym prawie biomedycznym” jest prezentacja i analiza sytuacji prawnej pacjenta i lekarza w procesie podejmowania decyzji medycznych w perspektywie prawnomiędzynarodowej w związku z rozwojem biologii, biotechnologii i medycyny. Począwszy od wprowadzenia dekalogu zasad prowadzenia badań biomedycznych z udziałem człowieka w formie Kodeksu norymberskiego z 1947 r., z jego naczelną zasadą szacunku dla autonomii pacjenta wyrażoną w formule dobrowolnej i świadomej zgody na udział w eksperymencie, międzynarodowe prawo biomedyczne stale i konsekwentnie rozwija się jako wyspecjalizowana gałąź prawa międzynarodowego. Ważnym podmiotem tego prawa są zarówno pacjenci jak i lekarze. Obok państw i organizacji międzynarodowych, które tworzą i egzekwują normy prawa biomedycznego, to oni są adresatami praw i obowiązków. Centralną zasadą, wokół której formuje się międzynarodowe prawo biomedyczne jest autonomia jednostki. Opiera się ona na godności i wolności każdego człowieka. W medycznym kontekście jest niezwykle istotna, ponieważ umożliwia obu stronom relacji lekarz-pacjent realizację ważnych dla nich wartości. Ze strony lekarza jest to głównie wiedza i doświadczenie zawodowe wraz z nakazem służenia życiu i zdrowiu ludzkiemu jako najwyższe wartości w medycynie i wykonywanej profesji. Dla pacjenta, z kolei, istotą autonomii jest możliwość samodzielnego podjęcia decyzji o leczeniu, łącznie z opcją odmowy terapii. Autonomia obu podmiotów może ze sobą kolidować. Dlatego rolą prawa jest uchwycenie równowagi między prawami i obowiązkami tych stron, co możliwe jest w samym procesie konstruowania ich kompetencji oraz uprawnień a także przez wprowadzenie klauzul limitacyjnych. Ograniczenia te stanowią odzwierciedlenie klasycznych przesłanek, przede wszystkim w postaci konieczności ochrony praw innych osób oraz zdrowia publicznego. Analiza pozycji pacjenta i lekarza w międzynarodowym prawie biomedycznym prowadzi do kilku wniosków, z czego podkreślić należy dwa najistotniejsze. Po pierwsze międzynarodowe prawo biomedyczne kształtuje się jako gałąź prawa międzynarodowego publicznego, stanowiąc element tego systemu, co oznacza, że funkcjonuje ono jako część całości o określonych zasadach i normach. Drugim zaś aspektem jest wzrost znaczenia uprawnień pacjenta i równocześnie obowiązków lekarza nie tylko w prawie wewnętrznym państw, ale również na poziomie międzynarodowym, z uwzględnieniem przyjętej już i działającej konstrukcji praw człowieka w kierunku szacunku dla godności, integralności i tożsamości jednostki w zderzeniu z coraz bardziej zaawansowaną i nowoczesną biologią, biotechnologią i medycyną. Ta tendencja wyraźnie wyartykułowana została w Konwencji o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny oraz bardzo bogatym soft law tworzonym głównie przez WHO, UNESCO i Radę Europy oraz profesjonalne organizacje lekarskie.

*****

Tytuł: Autonomia jednostki w międzynarodowym prawie biomedycznym

Autor: Agata Wnukiewicz-Kozłowska

Recenzja: dr hab. Włodzimierz Gromski

Temat i słowa kluczowe: prawo międzynarodowe publiczne; międzynarodowe prawo biomedyczne; prawa człowieka; jednostka; pacjent; lekarz; autonomia; godność; wolność; integralność; świadoma i dobrowolna zgoda; rozwój medycyn ; biologii i biotechnologii; kształtowanie linii orzeczniczej; relacja między autonomią lekarza i autonomią pacjenta; system prawa międzynarodowego; fragmentacja prawa międzynarodowego; soft law; bioetyka; deontologia lekarska; odpowiedzialność za naruszenie praw pacjenta

Wydawca: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

Identyfikator: ISBN 978-83-66066-49-6 (druk), ISBN 978-83-66066-50-2 (online)

Miejsce wydania: Wrocław

Data wydania: 2019

Prawa: ©Agata Wnukiewicz-Kozłowska

Korekta: Aleksandra Król

Projekt i wykonanie okładki: Andrzej Malenda

Skład i opracowanie techniczne: Aleksandra Kumaszka eBooki.com.pl

Dostęp online: http://bibliotekacyfrowa.pl/publication/102030

*****